Dolar 32,3122
Euro 35,0643
Altın 2.278,43
BİST 9.012,04
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Aksaray 18°C
Hafif Yağmurlu
Aksaray
18°C
Hafif Yağmurlu
Cum 24°C
Cts 24°C
Paz 25°C
Pts 26°C

Aksaray’ın Haklı İsyanı -1-

Tarihçi - Araştırmacı
24 Mayıs 2019 00:56

Aksaray 19. Yüzyılın ilk yarısında kazaya dönüştürülerek Niğde’ye bağlanmıştı. Aksaraylılar bunu kabullenemedi ve haklı olarak tekrar sancak olmak istedi. Bu hikayeyi sizlere belgelerle anlatmak istiyorum.

*

1845 yılında uzun zamandır sancak olan Aksaray’ın kazaya tahvil edilmesi elbette şehirli için kabul edilebilmesi çok zor bir durumdu. Bu bir tahmin değil, belgelere yansıyan ifadelerdir. 1845 ve hemen sonrası yıllarda Aksaraylılar’ın verilen bu kararı protesto eden miting yapıp yapmadıklarına ya da durumu eleştiren bir dilekçe gönderdip göndermediklerine dair belge bulamadık. Konuyla alakalı tespit edebildiğimiz en erken tarihli belge 1909 yılının ortalarındaki bir telgraftır.  Aksaray Kazası halkının Sadaret’e çektikleri mezkûr telgrafta Niğde Sancağı’ndan ayrılmak ve Konya sancağı’na bağlanmak istedikleri yazılıdır. Aksaraylılar konunun incelenerek görüş bildirilmesi için Dâhiliye Nezareti’nden Konya Vilayeti’ne yazı göndermişlerdir (BOA, DH. MKT, 2807 / 64). 9 Mayıs 1909 (fi 9 Rebiülahir sene 1327) tarihli belgede özellikle vurgulanan her türlü iş ve ilişkinin (özellikle ekonomik ilişkiler) bağlı bulundukları Niğde Sancağı yerine Konya Vilayeti ile olduğudur.

Bu müracaatlara cevap bile alamayan Aksaraylılar yaklaşık altı yıl sonra 1915 Şubat’ında yeniden girişimlerde bulunmuşlardır. Konunun kendileri açısından önemini Konya Vilayeti’ne kabul ettiren Aksaraylılar’ın bu haklı taleplerini arz eden dilekçe Aksaray Kazası’nın Niğde Sancağı’ndan ayrılarak Konya Sancağı’na bağlanması gerektiği hakkındaki yazı Konya Vilayeti’nden Dâhiliye Nezareti’ne gönderilmiştir (BOA, DH.İ.UM.EK, 76 / 41 – 7).

6 Şubat 1915 (fî 21 Rebiülevvel sene 1332) tarihli ve Konya Valisi’nin imzasını taşıyan belgede sade bir dille söylenen şudur:

Aksaray kazası geniş bir araziye ve büyük bir nüfusa sahiptir. Bu itibarla Konya Vilayeti’ne bağlı olan kazaların en önemlisidir. Bu kazada yapılan tarım ve sanayi üretimi gözönüne alındığında, Aksaray kazası, Konya Vilayeti’nin merkezi bile sayılabilir. Ayrıca Aksaray kazasının tüm ticari ve ekonomik faaliyetleri, Konya şehriyle bağlantılı bir şekilde yürümektedir. Buna rağmen hiçbir idari ve iktisadi sebep yokken her nasılsa, Aksaray kazası Niğde sancağına bağlanmış ve bu şekilde devam edegelmiştir. Halbu ki bir kazanın bir sancağa bağlanmasında gözetilecek en önemli nokta, aradaki mesafeden ziyade ekonomik ilişkilerdir. Oysa Aksaray kazasının Niğde ile resmi işlemler dışında hiçbir ekonomik ilişki ve bağlantısı yoktur. Önemli hususlarda Aksaray’a ilişkin resmi işlemler, zaten Konya’da halledilmektedir. Bu durum Aksaray için ikili bir zorluk sebebi olmakta ve hem Konya ile hem de Niğde ile yazışma yapılmak zorunda kalınmaktadır. Bu yüzden işlemler yavaşlamakta ve gecikmektedir. Tüm bu durumlar düşünüldüğünde Aksaray kazasının Niğde sancağından alınarak Konya sancağına bağlanması daha uygun olacaktır. Konya Vilayeti Genel Meclisi’nde görev yapan Aksaray temsilcileri de ısrarla bunu talep etmektedir. Bu değişikliğin uygulanabilmesi için izinleriniz gerekmektedir. Aksaray kazasının Konya sancağına bağlanması konusunda emirlerinizi bekliyoruz”.

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.