Dolar 32,3687
Euro 34,9670
Altın 2.325,46
BİST 9.144,42
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Aksaray 24°C
Açık
Aksaray
24°C
Açık
Cts 26°C
Paz 24°C
Pts 26°C
Sal 25°C

Kılıç Arslan Hanı

Tarihçi - Araştırmacı
6 Ekim 2015 23:54

İsmi olup da cismi olmayan eserlerimiz var. Bazıları yakın dönemde yok edildi. Bunlardan birisi de Kılıç Arslan Hanı ya da Pembe Han veya Pamuk Han idi. Aksaray Şehir merkezinde, Minarecik Mahallesi’nde, Zinciriye Medresesi’nden Ulu Cami’ye doğru çıkan yolun sağında yer almaktaydı. Bugün yerinde belediye iş merkezi var. Başka bir ifadeyle Medaş’ın olduğu binadan bahsediyorum.

Üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını gösteren bir kitabesi bulunmamaktadır. Ancak yapı hakkında azda olsa bahsedenler olmuştur. Birçok araştırmacı hanı II. Kılıçarslan döneminde (1156-1192) yaptırıldığını belirtmektedir. Konyalı da hanın II. Kılıç Arslan tarafından yaptırıldığından bahsetmektedir.

Önce sanat tarihçisi Dr. Zekai Erdal’ın han hakkındaki tanımına bir göz atalım:

“Han 1986 yılında Belediye tarafından tamamen yıktırılarak yerine günümüz ihtiyaçlarına cevap veren daha modem bir han yapılmıştır. Bugün eski yapıdan hiçbir kalıntı mevcut değildir. Planlama ve diğer bilgilerin hepsini 1983 yılında yapıyı inceleyen E. N. Çetintürk’ten elde etmek mümkündür. Kapalı Han, Penbe Han, Pamuk Han isimleriyle de anılmaktadır. Bir kısmı yıkılarak yerine iki katlı çarşı kahvehanesi yapılmış geriye kalan kısmı ise hücrelerin, dükkanlar ilave edilerek ve büyütülerek esnafa kiraya verilmiş. Avlunun zemini ise yapılan tamir ve ilavelerle yükselmiş, hanın kuzey ve doğusundan geçen sokaklar yüksekte olduğundan buradaki girişler merdivenlerle sağlanmıştır. Ayrıca bir de güneyde olmak üzere toplam üç tane girişi mevcuttur. Şehir içi hanları gurubuna giren yapı, yaklaşık 41.00 X 36.50 m. ölçülerindeki düzgün dikdörtgen şeklindeki avlunun etrafına sıralanmış hücrelerden müteşekkildir. Avluya güneydeki sivri beşik tonoz örtülü diğerlerinin üstü açık toplam üç kapıyla girilmektedir. Avlunun etrafında 39 tanesi sağlam 8 tanesi yıkık toplam 47 tane dikdörtgen planlı ve beşik tonoz örtülü ve avluya bir kapıyla açılan hücreler sıralanmıştır. Avlu çevresindeki hücrelerden bir kaçı bazı müdahalelere rağmen esas şeklini korumuştur. Bunlardan avlunun batı yanında bulunanlardan birinin avluya bakan yüzünde bir kapı ve arka duvarında bir mazgal pencere bulunmaktadır. Köşelerdeki hücrelerin avluya bakan kenarları olmadığından, dar kenarlarına bitişik olan komşu hücreye bir kapı ile bağlanarak avluya açılmaktadır. Avlunun kuzeydoğu köşesindeki tuz deposu olarak kullanılan ve eski durumunu büyük ölçüde koruyabilen köşe hücrelerinde, hücrelerin ön kısım kapı yeri hariç kapalıdır. Kahvehanenin bulunduğu kuzeybatı köşe ise tamamen yenilenmiştir. Avluyu çevreleyen hücrelerin üstü, tepe kısmında 0.72 m. genişliğinde ve 0.05 m. derinliğinde düz bir kısım ihtiva eden tonoz ile örtülü olup avluya bakan cepheleri sivri kemerlidir. Hücrelerin duvar ve tonozlarında moloz, kaba yontu taş, kemerlerde ise kesme taş malzeme kullanılmıştır. Güney cephedeki girişin dışa ve avluya bakan kemerleri ile sivri beşik tonozun tamamı ile duvarların bir kısmı tuğladandır. Bu girişi meydana getiren tonoz1u dehlizin dışa ve avluya açılan iki ucundaki tuğla ayaklarda ve bir kısmı yuvarlak ahşap kirişler üzerine oturan kemer gözü dolgusunda kullanılan tuğlalar, tonozda kullanılan tuğlalardan farklı olup daha açık renklidir. Rastgele yapılan bu ekleme, yapının evvelki dönemlerine ait bir tamiratı göstermektedir. Dehlizin her iki yanında ikişerden dört tane sivri kemerli nişler bulunmaktadır. Girişin tuğla ile örülü yan duvarlarının bir kısmında taş gibi farklı malzemenin kullanılmış olması daha önceki bir tamirata işarettir”.

Evet, sınaî ve mimarî açıdan hangi özelliğe ve ölçülere sahip olduğunu öğrendiğimiz ya da hatırladığımız bu handaki esnaflar kimlerdi, ne iş yaparlardı gibi suallerin cevabını da bir sonraki yazımızda okuyabilirsiniz. Bugün sizlere hanın eski bir fotoğrafını takdim ediyorum. Sizden de şöyle bir istirhamım var: Handa esnaflık yapanlardan bazıları yaşıyor. Vefat etmiş bazı esnafların da çocukları, eşleri hayatta. O günlerde çekilen fotoğrafların kopyalarını bizimle paylaşmanızı istirham ediyorum. Neden mi? Çünkü, fotoğraf belgedir. Konuyla alakalı kitapta bahsedeceğim eserlerden birisi de bu handır. Onun için sizin katkınız ziyadesiyle önemli.

kilic-arslan-hani

ETİKETLER: , , , , ,
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.