Dolar 32,3605
Euro 34,9891
Altın 2.324,37
BİST 9.079,97
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Aksaray 19°C
Hafif Yağmurlu
Aksaray
19°C
Hafif Yağmurlu
Cum 24°C
Cts 25°C
Paz 25°C
Pts 26°C

Latife Hanım da Aksaray adayı mıydı?

Tarihçi - Araştırmacı
22 Ekim 2015 10:49

Malumunuz, uzun zamandan beridir Aksaray’ın yakın dönemi ile alakalı çalışıyorum. Bu dönemde bazı şahıslar gayretleriyle, hizmetleriyle öne çıkmıştır. İlk valimiz Abdullah Sabri Karter, ilk mebuslarımızdan Vehbi Çorakçı da iz bırakanlardandır. Vehbi Çorakçı’nın TBMM arşivindeki dosyaları incelerken seçim mazbatasında ilgimi bir isim çekti. 15 Temmuz 1339 (15 Temmuz 1923) tarihli seçim mazbatasına göre 1923 seçimlerinde yarışan adaylar şunlardır: Alibuçuk-zâde Vehbi Bey, Neşet Bey, Besim Atalay Bey, Mustafa Kemal Paşa Hazretleri’nin refikaları Latife Hanım Efendi, Balıkesir Ziraat Müdürü Hüdai Bey, Koçhisar Müftüsü Tahsin Efendi.

image001

Konuyla alakalı birazdan ayrıntı yazacağım ama 1923 seçimleri ile alakalı kısa bir hatırlatma notu düşelim.

Erol Kürkçüoğlu’nun çalışmasında da belirttiği gibi 1923 Türkiye genel seçimleri Türkiye’nin ilk genel seçimleridir. 28 Haziran 1923 tarihinde gerçekleşen seçimde mebusların büyük kısmını Birinci Grup olarak adlandırılan Müdafaa-i Hukuk Grubu elde etti. 1919’dan beri mecliste önemli bir ağırlığı oluşturan İkinci Grup ise meclisin o dönemin anayasası sayılan Kanun-i Esasi’ye uygun olarak feshedilmediği gerekçesiyle seçimleri protesto etti. Bağımsız olarak seçilen birkaç milletvekilinin dışında tüm milletvekilleri Birinci Grup’tandı. Muhalif olarak seçilmeyi başaran tek aday Gümüşhane mebusu Zeki (Kadirbeyoğlu) oldu. Seçimden önce seçim yasasında bazı değişiklikler yapıldı. 3 Nisan 1923 tarihinde yapılan bu değişiklik şunlardı: Eskiden her 50.000 erkek başına bir mebus seçilirken, bu rakam 20.000 olarak değiştirildi. Seçmen yaşı ise 18’e indirildi. Seçmek ve seçilebilmek için vergi vermek zorunluluğu kaldırıldı.

15 Temmuz 1923 tarihli bu mazbataya göre Vehbi Bey ile Neşet Bey 273’er oy alırken Besim Atalay Bey ise 269 oy almıştır. Latife Hanım 2, Hüdai Bey ile Tahsin Bey ise 1’er oy almıştır. Burada bir gariplik olduğunu herkes fark etmiştir. Mustafa Kemal Paşa’nın eşi neden Aksaray adayı gösterildi ve neden sadece iki oy aldı? Koçhisar’da mesela Vehbi Bey 85, Neşet Bey ile Besim Bey 84 oy alırken Koçhisar Müftüsü yalnızca bir oy almış! Kendi müftülerine demek yalnızca bir oy mu vermişler? Bu örnekten de anlaşılacağı gibi seçime giren adayların üçü “formalite” dedikleri bir uygulamadır. Ya değilse Mustafa Kemal Paşa’nın eşine sadece iki oy çıkması akıl alır gibi değil. Ki, Mustafa Kemal Paşa eşinin mebus olmasını istese Aksaray’dan göstermek yerine herhalde Ankara’yı tercih ederdi. Ama burada bir başka bir soru daha var cevaplanmayı bekleyen. Aksaray’daki seçimlerde adaylar eğer altıya tamamlanacaksa bu göstermelik adaylardan birisi neden Latife Hanımdı? İşte bu bilmeceyi çözmek şu anda mümkün görünmüyor. İleride yeni bilgi-belgeler elime geçerse sizlerle en kısa zamanda paylaşacağıma söz verirken mezkûr belgeyi paylaşıyorum..

image002

YORUMLAR

Yorumu Cevapla [ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç ]

  1. Serkan dedi ki:

    Sizin gibi tarihçiler olduğu sürece çakallara yer olmayacak bilim sofrasında. Teşekkürler Fırat Bey.

  2. Recep Aydın dedi ki:

    Aksaraylı araştırmacıların böyle güzel yazılara imza atması bizi gururlandırıyor. Devamını dileriz sayın hocam.

  3. Rasim Seçkin dedi ki:

    Neticeyi merakla bekliyoruz hocam.