Dolar 32,3759
Euro 35,0031
Altın 2.326,03
BİST 9.097,50
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Aksaray 24°C
Açık
Aksaray
24°C
Açık
Cts 26°C
Paz 25°C
Pts 26°C
Sal 25°C

Rahle Münâkasası

Tarihçi - Araştırmacı
15 Kasım 2017 20:25

Daha önce birkaç defa Aksaray Vilayet Gazetesi’nden alıntılarla yazı hazırlamıştım. Bugün de ilginizi çekeceğini umduğum bir ilanı, 1928’de Milli Eğitim Müdürlüğü’nün duyurusunu paylaşmak istiyorum. İlanın başlığında “rahle münakasası” yazıyor.

Öncelikle münakasayı açıklamak gerekiyor kanaatimce. Yaşı 65 üzeri olanların, özellikle işadamı, esnaf olanların bu kelimeye yabancı olmadıklarını düşünüyorum ama biz genç okurlarımız için açıklayalım. Münakasa kelimesi “noksan” kelimesinden türeyen ve anlamı “eksiltme, azaltma” demektir. Alışveriş ve ihalelerde ise “açık azaltma” usulünün adıdır. Özellikle cumhuriyetin ilk yıllarına ait ilanları incelediğimde açık artırma yerine neredeyse hep açık azaltma ile işlerin devam ettirildiğini gördüm. “661 Numaralı Müzayede, Münakasa ve İhalat Kanunu” ile ayrıntıları açıklanan maddelerle özellikle resmî daireler alım işlerini gerçekleştiriyordu. Yani kısacası devletin cebinden en az nasıl para çıkar, tasarruf en iyi şekilde nasıl sağlanır düşüncesiyle hazırlanan maddeler sonradan epeyce değişime uğramıştır. Eylül 1928 tarihli ilanı Vilayet’in Encümeni hazırlamış. Yani bugünkü İl Genel Meclisi diyebiliriz.

Alınacak olan ilk okullar için masalar. Yani daha çok “sıra” olarak bilinen bu masalara o dönemde “rahle” deniliyor. Münakasanın maddeleri aynen aşağıdaki gibidir.

  • İlk mektepler için 150 adet rahle imal edilecektir.
  • Yapılacak rahlenin numunesi Maarif Müdüriyeti’nde mevcut olup bütün aksamı çam olacak ve yekdiğerine vida ve tutkal ile rabt edilecektir.
  • Rahlelerin çam tahtası ve bütün levazımatı müteahhidi tarafından temin olunacağı gibi işçiliği de kendisine ait olacak. Ve ihaleden iki ay sonra tamamen imal edilerek teslim edilecektir.
  • Rahlenin şerait-i inşaası ve numunesi Maarif Müdüriyeti’nde mevcut olup taliplerin oradan izahat almaları icap eder.
  • Münakasaya iştirak edebilmek için beherinin imalı için sürülecek peyin 150 adedine isabet eden miktarın yüzde yedi buçuk nispetindeki teminat-ı mevkuteyi bankadan ya da muteber banka mektubuyla temin etmek lazımdır.
  • Münakasa 6 Eylül 928 tarihinde başlayarak 22 Eylül 928 tarihinde Cumartesi saat: 16’da ihale edilmek üzere 20 gün müddetle devam edecektir. Müşteriler Encümen-i Vilayet’e ve Maarif Müdüriyeti’ne müracaat edebilirler.

Görüleceği üzere anlaşma işin başında gayet sıkı tutulmuştur. Benim burada ilgimi birkaç nokta çekti. İlan tarihi eylül’ün ortaları. Yani mekteplerin yarıya yakını açılmış durumda. Çünkü başka bir ilanda okulların farklı tarihlerde açıldığına dair ilan var.

“Aksaray Maarif Müdüriyeti’nden

Bu sene ilk mektepler şehirlerde 1 Eylül, kasabalarda 15 Eylül, köylerde 1 Teşrinievvel (ekim) 1928 tarihlerinde küşad edileceklerdir. Keyfiyet ilan olunur”.

Köylerdeki okul bile olsa rahleler ihaleden iki ay sonra teslim edilmelidir diye bir şart var. Yani en yakın tarih iki aydan biraz daha fazla. Çünkü daha ihale yapılmamış. Ya yeni öğrenci kaydı fazla oldu onlar için ya da yeni harflere geçilmesinden sonra halkın da dersler görmesi için. Şimdilik net bir şey diyemiyoruz.

1920 sonlarındaki Aksaray’a ait fotoğrafa baktıktan sonra rahle münakasası yazısı daha da anlamlı hale gelecektir diye düşünüyorum.

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.