Heybelerin Arka Gözü Neye Yarar?

Kültürümüzde; heybe, oldukça fazla kullanılırdı bir zamanlar. Heybe denilince “Kıl, yün ve kendir lifinden dokunan içine çeşitli şeyler koyarak eşya taşımaya yarayan iki gözlü dokuma çanta olarak adlandırılabilecek geleneksel bir eşya” gelir aklımıza.

Heybe tanımından da anlaşılacağı gibi bir gözü önde diğer gözü arkada olmak üzere iki gözlüdür. Heybenin iki gözü arası başı geçirmek için yarık şeklinde yapılmıştır.

Ne şekilde veya ne amaçla yapılırsa yapılsın heybeler kültürümüzün tüm renklerini ve desenlerini üzerinde saklayan en değerli hazineleriydi.

Heybe deyimlerimize de girmiş, olumsuz bir davranışı anlatırken, daha da olumsuzların olduğunu “turpun büyüğü heybede” diyerek dikkat çekeriz.

“Herkes heybesinde olan tohumu saçar hayat toprağına” sözü, düşünen insan için çok derin manalar ifade etmektedir. Heybesinde sevgi olan çorak topraklara sevgi tohumu saçarak gülistana çevirirken, heybesinde gıybet olanlar; bırakın gülistana çevirmeyi çöle çevirir demek bile imkânsızdır ki bu konuda Peygamberimiz(SAV) sevgili ashabına; “Gıybet nedir bilir misiniz?” diye sordu. Sahabe: “Allah ve onun elçisi daha iyi bilirler” dediler. O da cevaben; “Gıybet, kardeşini onun hoşlanmadığı bir sıfat ile vasıflandırmaktır.” buyurdu. Sahabe bunun üzerine “Kardeşimde söylediğim sıfat bulunuyorsa?” diye sorulduğunda:  “Söylediğin sıfat eğer kardeşinde bulunuyorsa gıybet etmiş olursun, bulunmuyorsa iftira etmiş olursun.” Diye buyurdular. (Tirmizî).

Gönül erenlerinden biri heybe ile ilgili şöyle diyor; “Ortası delik heybeyi boynuma takarım. Bu heybenin bir gözü önde, diğer gözü arkamda, insanlara bakarım. Onlarda gördüğüm kötü özellikleri arka göze, varsa güzel huyları alır, ön göze atarım ve hep ona bakarım”

Bu güzel söz üstüne daha da yazmak anlamsız kalır diyerek; en iyisi biz de gönlümüze düşenleri şiir ile size ulaştıralım ne dersiniz?

HEYBELERİN ARKA GÖZÜ

Bilir misin niçin vardır?
Heybelerin arka gözü
Görmeyene gizli sırdır
Heybelerin arka gözü

İki gözlü görünüş de
Biri arka biri önde
Kaç kez dolar bilmem günde
Heybelerin arka gözü

İstemezlik, haset, kin var
Birde kibri ekler, ular…
Dedikodu ile dolar
Heybelerin arka gözü

Ön gözlerin azsa yükü
Arkadaki dolmuş çünkü
Dolanların hepsi dünkü
Heybelerin arka gözü

Halil; sende heybendeki
Arka gözü şişkin tut ki
Bir hikmeti vardır belki
Heybelerin arka gözü

HALİL MANUŞ